ورق گالوانیزه، حاصل فرآیند گالوانیزاسیون است که طی آن، ورق فولادی با لایه‌ای از فلز روی پوشانده می‌شود. این پوشش محافظ، ورق را در برابر عواملی چون رطوبت، خوردگی و اکسیداسیون مقاوم ساخته و طول عمر مفید آن را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. نکته قابل توجه در سطح این ورق‌ها، پدیده “گل ورق” یا “Spangles” است که در حین فرآیند گالوانیزاسیون شکل می‌گیرد و انواع مختلفی دارد. این ساختارهای کریستالی ناشی از واکنش‌های شیمیایی در سطح ورق، علاوه بر ظاهر، بر کیفیت و در نهایت قیمت ورق گالوانیزه نیز اثرگذار هستند.
انواع گل ورق گالوانیزه و کاربرد آن‌ها
نوع گل ورق گالوانیزه، به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند که این تقسیم بندی براساس اندازه و قابلیت مشاهده این گل‌ها با چشم غیرمسلح صورت می‌گیرد. براساس استانداردهای ASTM A653-17 و BS-EN 10142-2000، انواع گل در گریدهای مختلف ورق گالوانیزه به شرح زیر است:
ورق گالوانیزه بدون گل
در این نوع ورق، به دلیل اندازه بسیار کوچک گل‌های روی سطح، امکان مشاهده آن‌ها با چشم غیرمسلح وجود ندارد. کریستال‌های روی در این ورق بسیار ریز هستند و تنها با تجهیزات خاص قابل تشخیص هستند. تولید این سطح صاف از طریق کنترل دقیق ترکیب شیمیایی حمام روی و انجام فرآیند سردسازی با سرعت بالا صورت می‌گیرد.
ورق گالوانیزه گل درشت
ورق‌های گالوانیزه با گل درشت، که معمولا به آن‌ها گل معمولی نیز می‌گویند، دارای اسپنگل‌هایی با قطر بیش از ۳ میلی‌متر هستند که به آسانی با چشم غیرمسلح دیده می‌شوند. این الگوهای بزرگ در فرآیند گالوانیزه گرم اغلب به دلیل عدم کنترل دقیق سرعت سرد شدن لایه روی و ترکیب حمام روی مذاب ایجاد می‌شوند. در مقایسه با ورق گالوانیزه بدون گل، نوع گل درشت ممکن است مقاومت کمتری در برابر خوردگی داشته باشد و به دلیل سطح ناهموارتر، رنگ آمیزی آن نیز دشوارتر است.
ورق گالوانیزه گل ریز
ورق گالوانیزه گل ریز، سطحی با الگوهای کریستالی کوچک (۱ تا ۲ میلی‌متر) دارد. برای تولید این نوع ورق، تولیدکنندگان با دقت سرعت سرد شدن و ترکیب شیمیایی حمام روی را کنترل می‌کنند تا از رشد کریستال‌های بزرگ جلوگیری کنند. این ورق‌ها به دلیل داشتن سطحی نسبتا صاف و مقاومت مناسب در برابر خوردگی، در صنایعی که نیاز به پوشش دهی باکیفیت (مانند رنگ‌آمیزی) دارند، کاربرد پیدا می‌کنند.
با وجود مزایای آن، هزینه تولید بالاتر، مصرف عمومی این نوع ورق را محدود کرده و بیشتر در صنایع خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. تفاوت اصلی ورق گالوانیزه گل ریز با نوع گل درشت، اندازه کوچک‌تر الگوها به دلیل سرعت سرمایش بیشتر در فرآیند تولید است.
گل ورق گالوانیزه چگونه شکل می‌گیرد؟
در فرآیند گالوانیزاسیون گرم، هنگامی که ورق فولادی در حمام روی مذاب غوطه‌ور می‌شود و سپس بیرون می‌آید، لایه‌ای از روی سطح آن را می‌پوشاند. با سرد شدن این لایه، اتم‌های روی شروع به تبلور و تشکیل ساختارهای کریستالی می‌کنند. نحوه‌ی جهت گیری و رشد این کریستال‌ها، الگوی نهایی گل ورق را رقم می‌زند. عواملی نظیر سرعت خنک‌سازی لایه روی، کنترل دقیق دما و ترکیب شیمیایی حمام روی، نقش کلیدی در شکل گیری و اندازه‌ی این گل‌ها ایفا می‌کنند.
علت اصلی ایجاد گل ورق گالوانیزه، واکنش‌های شیمیایی و ناهمگنی‌های موجود در جریان فرآیند گالوانیزاسیون است. تفاوت‌های جزئی در زبری‌های محلول روی فلزی که بر سطح ورق ایجاد می‌شود، منجر به ظهور این الگوها به شکل گلبرگ یا نقاط خاص می‌گردد. در مقاله، ورق گالوانیزه گرم چیست؟ فرایند تولید ورق گالوانیزه گرم را به صورت کامل بررسی کردیم.
گل ورق گالوانیزه کارخانه‌های داخلی
در ایران نیز کارخانه‌های مختلفی در زمینه تولید ورق گالوانیزه فعالیت می‌کنند و محصولات خود را با کیفیت‌های متنوعی به بازار عرضه می‌کنند. برخی کارخانه‌ها ورق‌های با گل درشت و برخی دیگر ورق‌های بدون گل یا گل ریز تولید می‌کنند. آگاهی از نوع گل ورق تولیدی هر کارخانه به مصرف کنندگان کمک می‌کند تا محصول مناسب با کاربرد خود را انتخاب کنند.
کاربرد ورق گالوانیزه گل دار
ورق‌های گالوانیزه گل دار، چه با گل‌های درشت و چه با گل‌های ریز، به دلیل ظاهر زیبا و مقاومت در برابر خوردگی ناشی از پوشش روی، کاربردهای گسترده‌ای دارند.
این ورق‌ها باتوجه به اندازه و الگوی خود، بیشتر در نمای خارجی ساختمان‌ها، پوشش‌های سقفی و سایر کاربردهای معماری که جنبه دیداری قوی‌تری دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند. به طور کلی، وجود گل در ورق گالوانیزه (چه ریز و چه درشت) بر کاربرد اصلی آن در ایجاد مقاومت در برابر خوردگی و استفاده در صنایع مختلف تاثیری نمی‌گذارد و انتخاب بین این دو نوع گل بیشتر به جنبه ظاهری و سلیقه طراحان و مصرف کنندگان مربوط می‌شود.
تاثیر گل ورق گالوانیزه بر کیفیت ورق
اگرچه برخی به گل ورق گالوانیزه به عنوان یک نقص ظاهری نگاه می‌کنند، اما این الگوها تاثیر چندانی بر خواص نهایی پوشش گالوانیزه ندارند و تنها ممکن است کمی مقاومت به خوردگی و رنگ پذیری ورق را تحت تاثیر قرار دهند. از این رو، انتظار می‌رود ورق گالوانیزه با گل درشت قیمت پایین‌تری نسبت به ورق‌های گل ریز یا بدون گل داشته باشد.
قیمت و کیفیت ورق گالوانیزه براساس فاکتورهایی مانند گرید و استاندارد تولید، کارخانه تولیدکننده، کیفیت مواد اولیه، فرایند تولید و نوع پرداخت نهایی تعیین می‌شود. صرفا با توجه به اندازه گل ورق نمی‌توان قضاوت دقیقی درباره کیفیت کلی محصول داشت.
